دانستنی ها و پاسخ سئوالات متداول امور خدمت سربازی

1-   چه کسانی مشمول قانون خدمت وظیفه عمومی می باشند؟

مطابق ماده 2 قانون خدمت وظیفه عمومی، هر فرد ذکور ایرانی در ماهی که طی آن ماه به سن هجده سال تمام می رسد مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی است. مثلا چنانچه فردی متولد 31/06/1381باشد از تاریخ 1/6/1399 مشمول این مقررات خواهد بود.

2-   افرادی که به سن هجده سال تمام می رسند، ظرف چه مدت موظف به معرفی خود به سازمان وظیفه عمومی ناجا می باشند؟

  مطابق ماده 19 قانون خدمت وظیفه عمومی،این افراد موظفند پس از انتشار آگهی احضار، ظرف شش ماه خود را به سازمان وظیفه عمومی ناجا معرفی و این سازمان مکلف است،حداکثر ظرف شش ماه تکلیف مشمولان را تعیین نماید و آنان را به خدمت اعزام یا برابر مقررات از خدمت دوره ضرورت معاف کند.

3- مشمولان ایرانی مقیم خارج از کشور برای انجام تشریفات اعزام به خدمت وظیفه عمومی، موظف به معرفی خود به کدام ارگان می باشند؟

مطابق تبصره یک ماده19 قانون خدمت وظیفه عمومی، مشمولان ایرانی مقیم خارج از کشور،   باید به نمایندگی کنسولی یا سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران در کشور محل اقامت خود و در صورت نبود آن،به نزدیک ترین نمایندگی کنسولی یا سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران مراجعه کنند.

4-  در چه سنی مشمولان از انجام خدمت وظیفه عمومی دوره ضرورت معاف می گردند؟

مطابق تبصره یک ماده4 قانون خدمت وظیفه عمومی و تبصره ماده9 آئین نامه اجرایی مصوب 11/08/1391 این قانون،کلیه افراد ذکوری که به سن پنجاه سالگی تمام برسند از انجام خدمت دوره ضرورت معاف خواهند بود.

در حال حاضر متولدین10/03/1349و ماقبل آن که به سن پنجاه سال تمام شمسی رسیده باشند از انجام خدمت دوره ضرورت معاف بوده و شناسنامه عکس دار این افراد چنانچه تغییر سن نداشته باشند ملاک روشن بودن وضعیت خدمت وظیفه عمومی آنان بوده و نیاز به دریافت کارت معافیت از خدمت سربازی ندارند.

   5- چه کسانی در حال حاضر مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی ناجا می باشند؟

در حال حاضر متولدین 01/03/1381 لغایت متولدین پایان سال 1355 مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی بوده و باید دارای کارت پایان خدمت و یا معافیت از انجام خدمت وظیفه عمومی باشند.

6- چه کسانی در حال حاضر مشمول دریافت کارت معافیت رهبری می باشند؟

هم اکنون متولدین سال های 1350 لغایت1354 مشمول معافیت رهبری بوده و باید با توجه به مدرک تحصیلی خود برای دریافت کارت معافیت رهبری با تهیه و ارایه مدارک مربوطه به دفتر خدمات الکترونیک انتظامی(پلیس 10+) در داخل کشور نسبت به کارت معافیت اقدام نمایند. به این افراد مهر خروج ویژه مشمولین تعلق نمی گیرد.

 7-  در حال حاضر چه افرادی می توانند از مهر خروج ویژه مشمولان استفاده نمایند؟

کلیه افراد ذکور متولد سال های 1355 لغایت 1381 مشمول مقررات خدمت وظیفه بوده و باید دارای کارت پایان خدمت وظیفه عمومی و یا معافیت از انجام خدمت وظیفه عمومی باشند.این اشخاص چنانچه فاقد کارت پایان خدمت یا کارت معافیت از انجام خدمت وظیفه عمومی باشند، در صورتی که دارای یکی از شرایط زیر باشند:

 الف: مشمولان متولد خارج از کشور ساکن در آنجا

 ب: مشمولان متولد ایران که قبل از سن مشمولیت از کشور خارج گردیده  و دارای حداقل 3سال اقامت متوالی در خارج از کشور باشند.

 ج: مشمولانی که حداقل دارای 10 سال اقامت متناوب در خارج از کشور باشند

 می توانند نسبت به دریافت مهر خروج ویژه مشمولین از نمایندگی سفارت و یا سیاسی کشور محل اقامت خود اقدام نمایند. مدت اعتبار  این مهر فعلا تا  پایان سال 1400   میباشد. (تاریخ 29/12/1400)

  8-دانشجویان مشمول ایرانی مقیم خارج از کشور دارای معافیت تحصیلی در چه صورت  می توانند از مهر خروج ویژه مشمولان استفاده نمایند؟

این افراد در صورت داشتن شرایط زیر،از مهر خروج ویژه مشمولان بهره مند خواهند گردید:

الف: داشتن 3 سال اقامت خارج از کشور

ب: ضبط وثیقه توسط سازمان وظیفه عمومی ناجا

ج: اعلام مراتب ضبط وثیقه از طریق اداره امور اجتماعی به نمایندگی مربوطه

9- انواع سفرهایی که مورد استفاده مشمولان می باشد کدام است؟

الف: سفرهای علمی

ب: سفرهای زیارتی

ج: سفرهای سیاحتی(غیرعلمی، غیرزیارتی)

د: سفرهای ورزشی

ه: سفرهای مطالعاتی

و: سفرهای کاری

ز: سفرهای مأموریتی

ح: سفرهای شرکت در دوره های مشترک

10-  میزان وثیقه مشمولان برای سفرهای مورداشاره چقدر می باشد؟

الف: سفرهای علمی، هشت میلیون تومان وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی

ب: سفرهای زیارتی،(عراق و عربستان) سه میلیون تومان وجه نقد

ج: سفرهای سیاحتی،(غیر زیارتی، غیرعلمی)پانزده میلیون وجه نقد

د: سفرهای مطالعاتی،هشت میلیون تومان وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی

ه: سفر جهت ادامه تحصیل،(معافیت تحصیلی خارج از کشور،بیست میلیون تومان وجه نقد

و: سفر دوره های مشترک، پانزده میلیون تومان وجه نقد

      11- چنانچه مشمول با صدور مجوز به خارج سفر نموده و در موعد مقرر به کشور مراجعت ننماید با او چگونه رفتار خواهدشد؟

      حسب مورد ضبط وثیقه انجام و مشمول ممنوع الخروج خواهد شد.

     12- انواع معافیت از انجام خدمت وظیفه عمومی را نام ببرید؟

     انواع معافیت از انجام خدمت وظیفه عمومی به قرار زیر است:

الف: معافیت تحصیلی

ب: معافیت پزشکی

ج: معافیت کفالت

د: معافیت رهبری

13- انواع معافیت تحصیلی را نام ببرید؟

انواع معافیت های رایج تحصیلی عبارتند از:

الف: معافیت دانشجویی

ب: معافیت دانش آموزی

ج: معافیت طلاب حوزه های علمیه

14- انواع معافیت پزشکی را نام ببرید؟

مشمولانی که دارای بیماری یا عارضه ای باشند با توجه به قوانین می توانند با طی مراحل پزشکی و تأیید بیماری یا عارضه،از معافیت پزشکی بهره مند شوند. باتوجه به ماده 39 قانون خدمت وظیفه عمومی،معافیت های پزشکی را می توان به شرح زیر عنوان کرد:

الف: معافیت از رزم و خدمات رزمی

ب: معافیت موقت پزشکی

ج: معافیت دائم پزشکی

15- انواع معافیت کفالت را نام ببرید؟

باتوجه به ماده 44 قانون خدمت وظیفه عمومی،مشمولان زیر حسب مورد از انجام خدمت وظیفه عمومی دوره ضرورت معاف و از معافیت کفالت برخوردارند:

الف: یگانه فرزند ذکور مراقب یا نگهدارنده پدر نیازمند مراقبت که قادر به اداره امور خود نباشد.

ب: یگانه فرزند ذکور پدر بالای 75سال تمام

ج: یگانه مراقب یا نگهدارنده مادر فاقد شوهر

د: تنها برادر تنی سرپرست خواهر فاقدپدر، همسر و فرزند ذکور غیرمحجور

ه: تنها برادر سرپرست کبیر نیازمند مراقب و فاقدپدر و همسر و فرزند ذکور غیرمحجور و فاقدشغل

و: یگانه سرپرست برادر کمتر از هجده سال تمام

ز: یگانه نوه ذکورمراقب یا نگهدارنده جدفاقد فرزند یا جده فاقد شوهر و فرزند

ح: یگانه نوه ذکور مراقب یا نگهدارنده جدفاقد فرزند یا جده فاقدشوهر و فرزند

ط: مشمولی که همسرش فوت شده و از او دارای فرزند صغیر بوده مادامی که ازدواج مجدد نکرده است و یا همسری دارد که بعد از ازدواج معلول شده و نیازمند مراقب باشد.

ی: یکی از فرزندان پسر سربازی که در حین خدمت سربازی فوت کند و یا یکی از فرزندان ذکور خانواده ای که یک فرزند آن خانواده در حین انجام خدمت سربازی فوت نموده باشد.

16- چه کسانی می توانند از معافیت تحصیلی استفاده نمایند؟

مطابق ماده 31 قانون خدمت وظیفه عمومی ناجا، دانش آموزان و دانشجویان مراکز آموزش عالی وابسته به وزارت آموزش و پرورش و یا مورد تأیید آن وزارت و دانشجویان دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی یا غیر دولتی داخلی و خارجی مورد تأیید وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و طلاب حوزه های علمیه که در حین تحصیل به سن مشمولیت رسیده و یا می رسند،تا زمانی که به تحصیلات خود ادامه می دهند از اعزام به خدمت دوره ضرورت معاف و از معافیت تحصیلی بهره مند می شوند.

17- شرایط صدور معافیت تحصیلی  چگونه می باشد؟

مطابق ماده 33 قانون خدمت وظیفه عمومی،صدور معافیت تحصیلی برای دانش آموزان، دانشجویان و طلاب علوم دینی،موکول به ارائه گواهی اشتغال به تحصیل آنان از طریق مراجع ذی ربط است. مدت اعتبار این معافیت تا یکسال پس از صدور گواهی پایان تحصیلات در هر مقطع می باشد.

18- شرایط صدور معافیت تحصیلی برای دانش آموزان و دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور چگونه است؟

دانش آموزان و دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در مراکز آموزشی(مدارس ایرانی یا خارجی) و دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی خارج از کشور،در صورت خروج قانونی از کشور و داشتن شرایط زیر،می توانند یک بار برای هر مقطع تحصیلی و با نظر مرکز از معافیت تحصیلی بهره مند گردند. معافیت تحصیلی دانش آموزی حداکثر تا 20سالگی تمام می باشد.

الف: ثبت نام متقاضی و تشکیل پرونده در سامانه میخک و بارگذاری مدارک مربوطه در این سامانه و دریافت کدرهگیری(از جمله این مدارک،گواهی اشتغال به تحصیل و یا گواهی ثبت نام در مؤسسه آموزشی مجاز است.)

ب: بررسی،تطبیق و تأیید هویت و مدارک متقاضی در سامانه میخک توسط مأمور

ج: مراجعه بستگان دانش آموز یا دانشجو با کدرهگیری به هریک از وزارتخانه های،آموزش و پرورش یا وزارت علوم،تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی برای پیگیری و هماهنگی برای صدور معافیت تحصیلی.

19- حداکثر مدت استفاده از معافیت تحصیلی چند سال می باشد؟

باتوجه به تبصره یک ماده 33 قانون خدمت وظیفه عمومی،حداکثر استفاده از معافیت تحصیلی به شرح زیر است:

الف: دانش آموزان تا سن بیست سال تمام

ب: مقطع تحصیلی کاردانی، دو و نیم سال

ج: کارشناسی ناپیوسته،سه سال

د: کارشناسی ارشد ناپیوسته،سه سال

ه: کارشناسی پیوسته،پنج سال

و: کارشناسی ارشد پیوسته،شش سال

ز: دکترای پزشکی پیوسته،هشت سال

ح: دکترای تخصصی، شش سال

ضمنا در مواقع ضروری و با تشخیص و اعلام کمیسیون موارد خاص دانشگاه های ذی ربط،حداکثر یک سال به مدت فوق اضافه می شود.

20- دانش آموزان و دانشجویان ایرانی  که با داشتن معافیت تحصیلی در مراکز آموزشی خارج از کشور به تحصیل اشتغال دارند، چگونه باید خود را به سازمان وظیفه عمومی ناجا معرفی نمایند؟

   مطابق تبصره دو ماده34قانون وظیفه عمومی،مشمولانی که با داشتن معافیت تحصیلی در خارج از کشور تحصیل می کنند،پس از ترک تحصیل یا اخراج یا انصراف یا فراغت از تحصیل، موظفند برای رسیدگی به وضع مشمولیت خود،حداکثر ظرف یک سال خود را به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور معرفی نمایند.

21- شرایط درخواست معافیت پزشکی مشمولان ایرانی خارج از کشور چگونه است؟

واجدین شرایط معافیت پزشکی مقیم خارج از کشور،در صورت داشتن شرایط زیر،می توانند با حضور در نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در کشور محل اقامت،و با ارائه درخواست و مدارک مربوطه، نسبت به تشکیل پرونده خود اقدام نمایند:

 الف: متولدخارج از کشور و یا داشتن حداقل دوسال اقامت پیوسته در خارج از کشور قبل از سن مشمولیت

ب: رسیدن به سن مشمولیت(18سال تمام)

ج: اصل مدارک پزشکی مربوط به سوابق بیماری و گزارش وضعیت فعلی بیمار (نام بیماری و یا عارضه متقاضی که در فهرست بیماری های قابل رسیدگی سازمان وظیفه عمومی ناجا می باشد در مدارک قید گردیده باشد.) این مدارک باید به تأیید مراجع ذی ربط محل که مورد تأیید نمایندگی می باشند رسیده باشد.

د: تکمیل برگ رسیدگی به درخواست معافیت پزشکی مشمولان مقیم خارج از کشور و تأیید آن توسط نمایندگی(عکس متقاضی نیز در این برگ توسط مأمور کنسولی ممهور می گردد.)

ه: اصل شناسنامه،کارت ملی هوشمند،گذرنامه،مدرک اقامت و6قطعه عکس جدید4×3 متقاضی

ز: تأیید مدارک پزشکی،عکس ها و برابر با اصل نمودن تصویر مدارک ایرانی فوق الذکر

و: بارگذاری آخرین مدرک تحصیلی مشمول در سامانه میخک و تأیید آن توسط نمایندگی

ز: چنانچه نمایندگی مجری معاینات پزشکی باشد،مشمول را به پزشک معاین(معاینه کننده)یا بیمارستان معتمد معرفی تا نسبت به انجام معاینات لازم و اعلام نظریه اقدام گردد.(در حال حاضر نمایندگی های مجری معاینات پزشکی،مونیخ،دبی و پکن می باشند.)

ح: در صورتی که نمایندگی،مجری معاینات پزشکی نباشد،مدارک به نمایندگی مجری ارسال تا هماهنگی های لازم برای انجام معاینات توسط پزشکان معاین معتمد از مشمول و اعلام نظریه به عمل آید. در نهایت پرونده به وزارت امورخارجه (اداره امور اجتماعی) ارسال تا در شورای پزشکی سازمان وظیفه عمومی ناجا طرح و اتخاذ تصمیم نمایند.

22- کفیل(در معافیت کفالت) به چه کسی می گویند؟

به شخصی که مسئولیت مراقبت و نگهداری و سرپرستی از مکفول را بر عهده دارد کفیل گویند.

23-تعریف مکفول و اشخاصی که به عنوان مکفول محسوب می گردند.

به شخصی که تحت تکفل مشمول قرار می گیرد مکفول گویند. پدر،مادر،پدربزرگ،مادربزرگ،خواهر،برادر،همسر و فرزند،مکفول محسوب می گردند.

24-به درخواست معافیت کفالت چه مشمولانی رسیدگی می گردد؟

به درخواست معافیت کفالت مشمولانی رسیدگی می گردد که غیبت نداشته باشند،مگر اینکه در موقع احضار و در طول مدت غیبت و حین رسیدگی حایز شروط معافیت کفالت بوده باشند. در این صورت این قبیل مشمولان از معافیت کفالت استفاده خواهندکرد.

25-منظور از نداشتن غیبت چیست؟

کلیه افراد ذکور،طی ماهی که به سن 18سال تمام می رسند،می بایست وضعیت خدمت وظیفه عمومی خود را روشن کنند.در صورت عدم معرفی یا عدم حضور در زمان هایی که سازمان وظیفه عمومی ناجا تعیین می کند،فرد وارد غیبت می شود.

26-مدت زمان معرفی برای آن که فرد وارد غیبت نشود چند ماه است؟

الف: افرادی که قبل از سن مشمولیت،ترک تحصیل،یا انصراف از تحصیل داده باشند و یا در دوره متوسطه فارغ التحصیل می شوند پس از رسیدن به سن18سالگی تمام می بایست ظرف مدت 6ماه خود را به سازمان وظیفه عمومی ناجا معرفی نمایند.

ب: افرادی که بعد از سن مشمولیت،ترک تحصیل، اخراج، انصراف یا فارغ التحصیل شده اند، حداکثر ظرف مدت یکسال از تاریخ ترک تحصیل، اخراج، انصراف و یا فراغت از تحصیل، مهلت معرفی خود به سازمان وظیفه عمومی ناجا را دارند.

27-سن پدر برای معافیت کفالت فرزند چند سال بوده و نحوه محاسبه چگونه است؟

75 سال تمام شمسی است. تاریخ تولد پدر+ عدد75 مساوی75 سالگی، مثلا برای پدر متولد01/04/1329 (1399/04/01  =1329+75)

28-اگر پدر کمتر از 75 سال سن و بیمار باشد، مشمول می تواند درخواست معافیت کفالت نماید؟

بله، در صورت تشخیص شورای پزشکی سازمان وظیفه عمومی ناجا، چنانچه پدر به علت بیماری نیازمند به مراقب و نگهدارنده باشد،در شمول معافیت کفالت قرار می گیرد.

29-منظور از یگانه مراقب یا نگهدارنده یا سرپرست مندرج در ماده44 قانون خدمت وظیفه عمومی چیست؟

مشمولی است که تنها فرزند یا نوه ذکور بالای 18سال هر پدر یا مادر یا جد یا جده یا تنها برادر بیش از 18سال خواهر یا برادر باشد..

30-شرایط اختصاصی بهره مندی از معافیت کفالت پدر چیست؟

الف:پدر به سن 75سال تمام رسیده باشد.

ب:چنانچه پدر کمتر از75 سال داشته باشد،به تشخیص شورای پزشکی سازمان وظیفه عمومی ناجا،بیمار و نیازمند به مراقب یا سرپرست باشد.

ج:مشمول تنها فرزند ذکور بالای 18سال باشد.

د:مشمول فاقد غیبت باشد.

31- شرایط اصلی برای بهره مندی از معافیت کفالت مادر چیست؟

الف:مادر به سبب طلاق یا فوت همسر، فاقد شوهر باشد.

ب:مشمول تنها فرزند ذکور بالای 18سال سالم مادر باشد.

ج:مشمول فاقد غیبت باشد.

د: در صورتی که کمتر از30 ماه از تاریخ ثبت طلاق یا فوت همسر گذشته باشد، معافیت موقت و بعد از 30 ماه، معافیت دائم به مشمول تعلق خواهد گرفت.

32-شرایط تبدیل معافیت موقت کفالت مادر به دائم چیست؟

الف: مجرد بودن مادر

ب: درقیدحیات بودن مادر

د: در طول مدت 30ماه، مشمول تنها فرزند ذکور بالای 18سال مادر باشد.

33-مدارک عمومی موردنیاز برای معافیت کفالت کدام است؟

الف: تکمیل برگ وضعیت مشمول و تأیید آن توسط نمایندگی (عکس مشمول روی این برگ الصاق و ممهور می گردد.)

ب: تکمیل برگ مشخصات بستگان مشمول

ج: تکمیل برگ استشهاد تأییدیه مشمول (این برگ توسط 3نفر از بستگان مشمول (غیر از بستگان درجه یک) تکمیل و توسط نمایندگی تأیید می شود. (این برگ در ایران نیز امکان تکمیل و گواهی آن توسط دفاتر اسناد رسمی وجود دارد.)

د: اصل شناسنامه،کارت ملی هوشمند وگذرنامه ایرانی مشمول، والدین، برادران، خواهران و همسر

ه: اصل کارت اقامت مشمول

و: دوقطعه عکس جدید3×2جدید و بدون عینک مشمول

ز: اصل آخرین مدرک تحصیلی مشمول که در سامانه میخک بارگذاری و تأیید شده باشد.

ح: تنظیم وکالتنامه در سامانه میخک توسط مشمول